Ο Πετραλωνίτης ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΑΤΣΗΣ
του Δημήτρη Λιβιεράτου *
Την
1 Σεπτέμβρη 2015 έφυγε ο αγαπητός μας Γιάννης Γιαννατσής ετών 55. Η
μεγάλη του καρδιά δεν άντεξε παραπάνω. Ενταφιάστηκε στις 4 Σεπτέμβρη
2015.
Κύμα μεγάλο οι αναμνήσεις με τον Γιάννη εδώ στα
Πετράλωνα. Έκανε πολλά για να βελτιώσει την ζωή της γειτονιάς μας και
είναι πολλές οι ιστορίες όπου πρωταγωνίστησε αυτά τα χρόνια της
αδηφαγίας και ταλαιπωρίας της μεγάλης Αθήνας μας.
Τα Πετράλωνα
κινδύνεψαν πολλές φορές από αυτή την αδηφαγία, τον τραμπουκισμό, την με
κάθε τρόπο δικαιολογία καταστροφής με πολλά προσχήματα. Πότε την
αξιοποίηση, πότε την "προστασία" του αρχαιολογικού χώρου, πότε απλώς την
εκμετάλευση οποιασδήποτε ψυχαγωγίας ακόμη και ενός απλού περιπάτου.
Τον
γνώριζα πολλά χρόνια. Άνθρωπος ανιδιοτελής, ιδεολόγος, καλλιεργημένος.
Τα έδινε όλα για τους συνανθρώπους του. Δίπλα του πάντα η επίσης άξια
σύζυγός του Τρισεύγενη και η κόρη του Ιωάννα.
Τα Πετράλωνα του
χρωστάνε πολλά. Για αυτή την συνοικία είναι ζήτημα αν ενδιαφερόντουσαν
άλλοι πέραν του περιβαλλοντος των συναγωνιστών του. Μία κοινωνία που
έπεφτε σε αδιαφορία, κι' ακόμη περισσότερο όταν μετά το 2008 άρχισε η
οικονομική κρίση. Ομως οι πρωτοβουλίες στις οποίες πρωτοστάτησε ο
Γιάννης Γιαννατσής έσωσαν την γειτονιά που μπορεί ακόμη να είναι
κατοικίσιμη. Να μη καταντήσει θορυβώδης κόλαση, τρομερή για τους
κατοίκους.
Κατ' αρχήν θυμάμαι την συλλογικότητα στην οποία
πρωτοστάτησε την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΠΕΤΡΑΛΩΝΩΝ - ΘΗΣΕΙΟΥ - ΚΟΥΚΑΚΙΟΥ
στην οδό Θερρικλειδών των 'Ανω Πετραλώνων. Κράτησε πάνω από πέντε
χρόνια. Μία απολύτως δημοκρατική συγκέντρωση από την οποία πέρασαν
περισσότεροι από 200 και παραπάνω άνθρωποι. Βοήθησαν πολλοί αυτή την
προσπάθεια, ο Νίκος, ο Ακης, η Στέλλα, η Τρισεύγενη και πολλοί άλλοι.
Χωρίς Διοικητικά Συμβούλια, χωρίς καθορισμένες συνδρομές. Όλα βασίζονταν
στην καλή θέληση των συμμετεχόντων. Λειτουργούσε με εβδομαδιαίες
ομιλίες κάθε Τρίτη για διάφορα Ιστορικά και Κοινωνικά θέματα.
Επακολουθούσε πάντα μεγάλη δημοκρατική συζήτηση και για θέματα όπου
υπήρχαν πολλές αντίθετες απόψεις. Άνοιγε και την Πέμπτη για ελεύθερη
συνάντηση και συζήτηση. Αξέχαστες θα μου μείνουν οι διοργανώσεις
συνεστιάσεων για διασκέδαση, χορό, με ψήσιμο και με συλλογική συμβολή. Ο
καθένας έφερνε από το σπίτι του ότι είχε από φαγητό, σαλάτα, κρέας κλπ.
Χωρίς να είναι επιβλητικός σε όλα οργανωτής ο Γιάννης.
Θα
μείνει σε όλους αξέχαστη μια Τσικνοπέμπτη. Άλλοι έψηναν παϊδάκια, άλλοι
τακτοποιούσαν το σερβίρισμα, τρώγαμε τις σαλάτες μας ήλθαν και
οργανοπαίκτες να παίξουν εθελοντικά για την μεγάλη παρέα. Άρχισε να
χιονίζει. Ο χορός βγήκε στον δρόμο όπου είχε διακοπεί λόγω του χιονιού η
κυκλοφορία και συνεχίστηκε πιο κεφάτος μέχρι πέραν των 2 μετά τα
μεσάνυχτα... Η καλύτερη και αυθεντικότερη Τσικνοπέμπτη που θυμάμαι στην
ζωή μου.
Δυστυχώς η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ διαλύθηκε όταν μία ομάδα από
μέσα, καλών παιδιών κατά τα άλλα δήλωσαν ότι δεν τους εκφράζει. Λάθος
υπόθεση, αλλά τότε άρχισε η παρακμή και τέλος η διάλυση της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.
Μία
άλλη ιστορία όπου πρωταγωνίστησε ο Γιάννης ήταν τα κάγκελα του
Φιλοπάππου. Θυμάμαι ένα μεσημέρι που κατέβαινα από του Φιλοπάππου είδα
να τοποθετούν σιδερένια κάγκελα για να περιφράξουν τον Λόφο. Έκανα την
πρώτη διαμαρτυρία στον προιστάμενο. Αλλά αυτοί συνέχιζαν. Κατέβηκα στα
Πετράλωνα, βρήκα στον Γιάννη και τη σύζυγό του Τρισεύγενη. Αμέσως
κινητοποιήθηκαν. Ειδοποίησαν κόσμο για συγκέντρωση. Εκατοντάδες
συγκεντρώθηκαν με αίτημα να μη γίνει η περίφραξη που θα απέκλειε την
ελεύθερη πρόσβαση. Σε μιά μεγάλη συγκέντρωση νομίζω ήταν 3. 11. 2002
έγινε συνέλευση μπροστά στα κάγκελα στον περιφερειακό από την πλευρά των
Πετραλώνων. Ήταν πάνω από 500 άτομα. Τέλος οι αγανακτισμένοι κάτοικοι
έκαναν επίθεση και γκρέμισαν τα κάγκελα. Αυτό επανελήφθη 2 - 3 φορές,
αλλά οι αρχαιολόγοι επέμεναν. Στο τέλος βαρέθηκε ο εργολάβος να παθαίνει
συνέχεια ζημιά και τα εγκατέλειψε με ανοιχτό το Λόφο του Φιλοπάππου.
Κράτησε χρόνια αυτός ο αγώνας για την ελεύθερη πρόσβαση και όπως μαθαίνω
συνεχίζεται. Βέβαια ο Γιάννης μπορεί να ήταν σημαντικός συντελεστής,
αλλά υπήρχαν και άλλοι που συνέχισαν και συνεχίζουν μέχρι σήμερα να
προστατεύουν τον Λόφο. Η Στέλλα, ο Άκης, ο Νίκος, η Λήδα και βέβαια η
Τρισεύγενη. Ο Γιάννης πάντα παρών από τους πρώτους.
Να θυμηθώ
μετά το Πάρκο που στήθηκε επί της Παλαιάς Κορεάτικης Αγοράς στην οδό
Περαιώς απέναντι από το Γκάζι. Η παλιά λαχαναγορά είχε γίνει
σκουπιδότοπος. Αλλά οι ιδιοκτήτες ήθελαν την αποζημίωσή τους για να
εγκαταλείψουν την τοποθεσία και υπήρχε ένα μικρό ποσό που δεν είχε
πληρώσει το Δημόσιο με κίνδυνο να χαθούν όλα. Ο Γιάννης από τους πρώτους
κινητοποίησε την Γειτονιά. Έγιναν συνεχείς διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες
στο Δήμο ώσπου έδωσε την τελική αποζημίωση και μετά πήρε το έργο της
δημιουργίας αυτού του ωραίου μικρού πάρκου. Η σημασία του μεγάλη όχι
μόνο επειδή είναι ένας ωραίος πράσινος χώρος, αλλά άφησε και ελεύθερη
την κυκλοφορία του αέρα να δροσίζεται η γειτονιά, να καθαρίζεται το
καυσαέριο.
Άλλη μια μεγάλη προσφορά του Γιάννη ήταν η
κινητοποίηση εκατοντάδων πολιτών να μη γίνουν τα Πετράλωνα όπως το
Θησείο και του Ψυρρή. Οι δεκάδες ταβέρνες μπορούν να λειτουργούν, αλλά
χωρίς δυνατή μουσική. Πέτυχε η ενέργεια που ενέπνευσε ο Γιάννης και
ανακουφίστηκαν οι Πετραλωνίτες. ΄Ομως μια νύχτα άγνωστοι έβαλαν φωτιά
στην είσοδο του σπιτιού του. Φρικτό έγκλημα. Αν δεν έσβηναν εγκαίρως τη
φωτιά μπορούσε να καεί όλη η οικογένεια, η Τρισεύγενη, η Ιωάννα και ο
ίδιος ο Γιάννης. Μια απάνθρωπη πράξη.
Όταν άρχισε η οικονομική
κρίση από το 2008, πλημμύρισαν οι άνεργοι. Τότε ο Γιάννης και η
Τρισεύγενη σκέφτηκαν και το σπουδαίο, πραγματοποίησαν μια συλλογική
εστίαση κάθε μέρα εκτός Κυριακής. Κινητοποίησαν και άλλους γείτονες και
μάζεψαν σκεύη, τρόφιμα υλικά και ότι άλλο χρειαζόταν για ένα γεύμα
περίπου 50 - 70 ανθρώπων. Στέγη βρήκαν στο ημιυπόγειο της Ρεγγίνας Λίτση
στην διασταύρωση Δωριέων και Ταντάλου. Εκτός όμως του φαγητού οργάνωναν
και διάφορες εκδηλώσεις τα βράδια. Ομιλίες για διάφορα θέματα και στη
συνέχεια συζήτηση. Ψυχαγωγία επίσης με τη συμμετοχή όσων ήθελαν κάτι να
φέρουν από φαγητά και ποτά.
Βέβαια ο Γιάννης, ποτέ δεν
ξεχνούσε και τις γενικές επαναστατικές ιδέες για την βελτίωση της
κοινωνικής κατάστασης. Πρωτοπόρος πάντα εύρισκε τον καιρό να ασχοληθεί
με την πολιτική και την εργατική εφημερίδα που υποστήριζε.
Ακόμη
μία πρωτοβουλία του ήταν να οργανώσουν ένα Κοινωνικό Ιατρείο στο
εγκατελειμένο πρώην ΠΙΚΠΑ. Γιατροί εθελοντές, φάρμακα από προσφορές και
ότι άλλο χρήσιμο για την δωρεάν εξέταση των ασθενών της γειτονιάς.
Ο
Γιάννης Γιαννατσής ήταν μία φυσιογνωμία ιδιαίτερη για τα Πετράλωνα.
Έκανε έργο, έδωσε πολλά για να κρατήσει την Γειτονιά όρθια.
Σ'
αυτό το σημείωμα δεν είναι δυνατόν να περιγραφούν όλες του οι πράξεις,
ενέργειες, αντιλήψεις. Ένα θυμόμαστε όμως, συνδύαζε πάντα πράξη και
ιδέες. Δεν ήταν ποτέ αίτιος προστριβών. Ξεπερνούσε τις μικρότητες. Με
δύο λόγια ήταν ένας ολοκληρωμένος άνθρώπος.
Υστερόγραφο
Ο Γιάννης είχε πολλές δραστηριότητες και δεν μπορώ να τις περιγράψω
όλες. Πολλές μου διαφεύγουν και άλλες δεν γνωρίζω. Όμως ένα να μας μένει
στο μυαλό. Έκανε ότι μπορούσε για να βοηθήσει στη βελτίωση του επιπέδου
της ζωής μας. Και αυτό είναι το σπουδαίο του παράδειγμα που πρέπει να
θυμόμαστε.
* Ο Δημήτρης
Λιβιεράτος γεννήθηκε το 1927. Είναι ιστορικός και ένας από τους
σημαντικότερους ερευνητές της ιστορίας του Ελληνικού εργατικού
κινήματος.
Είναι συγγραφέας με κυριότερα έργα του:
1) Κοινωνικοί αγώνες στην Ελλάδα (1918-1936), τέσσερις τόμοι, Εναλλακτικές Εκδόσεις,
2) Παντελής Πουλιόπουλος. Ένας διανοούμενος επαναστάτης, Γλάρος, 1992.
3) Τα Συνέδρια της ΓΣΕΕ, Προσκήνιο, 1997.
4) Η εργατική πρωτομαγιά στην Ελλάδα, Προσκήνιο, 1999.
5) Το αόρατο εργοστάσιο της επανάστασης (1959-1962), Μαύρη Λίστα, 2001.
6) Ο ελληνικός τροτσκισμός. Ένα χρονικό 1923-1946 (μαζί με τους Δ. Κατσορίδα και Κ. Παλούκη), εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα, 2003.
7) Η Αλγερινή Επανάσταση, Εκδόσεις Κουκίδα 2006
8) Τα Πετράλωνα κάποτε. Τα Πετράλωνα που ζήσαμε, εκδόσεις Αμόνι, Αθήνα-Πετράλωνα, 2009.
Η ιστοσελίδα του http://d-livieratos.gr/
